ENEGRAM NEDİR

BİRİNCİ BÖLÜM

ENNEAGRAM NEDİR?

     Enneagram tarihi çok eskilere dayanan kişilik tanıma yöntemidir. Enneagram’da birbiriyle bağlantılı 9 kişilik tipi bulunur. İnsanlar genellikle bu tiplerden birine yatkındır. Fakat her insanın özel olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Kişiyi bir kalıba sokmaya çalışmaz. Amacı kişinin kendini daha iyi tanımasını ve mutlu bir şekilde hayatını devam ettirmesini sağlamasıdır.

     Enneagramı birçok kapıyı açabilen ana anahtar olarak algılayabiliriz. Enneagram’ın aracılığı ile kendi kendimiz oluşturduğumuz hapishaneden kaçabilir, yaşamı tam anlamıyla tadabileceğimiz bilgeliğe erişebiliriz. Benliğimizin kısıtlayıcı işleyişlerini silkip atabilir, gerçek kişiliğimizi edinebiliriz. Korku ve çatışmalarımızdan, düzensiz arzu ve iç kargaşalarımızdan, dağınık tutku ve takıntılarımızdan kurtulacak anlayışı elde edebiliriz.

    Kendini tanıma başarılı ve mutlu hayatın anahtarıdır. Uğur BATI kitabında bunu şöyle anlatıyor :       ‘’ Gnothi SEAUTON… Latince nosçe te isbon olarakta söylenir. Türkçesi ise basit iki kelimeden oluşan çok önemli bir cümledir. Kendini Bil. Bu deyiş düşünce tarihinin en eskisi olarak kabul edilir. Öyleki antik çağ filozofu Tuvolanalis’e göre bu ilke cennetten gelir. Özdeyiş Delphi’deki Apolyon tapınağının girişinde altın harflerle yazılıydı. O kadar önemsendiki etkisini daha sonralardaki dönemlerde hissettirdi.Sufi dergahlarında söylendi. Anadolu tasavvuf okullarında yıllarca okutuldu. Yunus Emre ‘’ İlim İlim Bilmektir, İlim kendini bilmektir’’ olarak zihne kazıdı bu öğretiyi, Hacı Bayram Veli’de ‘’ Sen Seni Bil , Sen Seni ‘’ şeklinde Telaffuz ediyordu felsefenin odağını.’’  (*)

   Kişilik insanı diğer tüm insanlardan farklı yapan temel farklardandır. Tıpkı parmak izi gibi kişiliklerde özeldir. Bir insan dünyaya bir defa gelir. Daha önce gelmiş veya gelecek olan herhangi biriyle asla aynı olmaz.’’ Genetik özelliklerimizden gelen doğuştan dediğimiz niteliklerimiz bu işin ( kişiliğin) ancak alt yapısını oluşturur. Anne karnından başlayarak her anımızı diğer insanlarla benzersiz bir etkileşimler bütünüyle örüldüğünden her birimiz benzersiz birer birey haline geliriz. ‘’ (*)

     Yunanca dokuz anlamına gelen ‘ENNE’ ve kişilik kelimesinin karşılığı olan ‘’AGRAM’’ kelimelerinin birleşmesiyle oluşan ‘’ENNEGRAM’’ dokuz kişilik tipi anlamında kullanılmaktadır. Enneagram’da göre insanlar dokuz kişilik tipinden birine sahip olarak doğarlar. Fakat salt olarak tek bir kişilik tipine sahip değildirler. En az üç tanesini barındırırlar. Diğer ikisi kanat tipler olarak adlandırılır. Kanatlar bazen insana zıt unsurlar katar. Buda kişiyi karmaşık bir hala getirir.

   Enneagram’ın çok geniş bir kullanım alanı vardır. Dünyaca ünlü Stanford ve Horvard üniversitelerinde ders olarak okutulur. FBI ve CIA tarafından kullanılır. Yine dünya çapında Google, eBay, Yahoo , Sony , CSC , Motorola , Apple ve daha birçok şirkette Enneagram yöntemiyle çalışan temin edilir. Alman ordusunun eğitiminde verilen dersler arasındadır. Dünyaca ünlü Lost dizisinin senaryo yapım aşamasında tiplemeler oluştururken yine Enneagram kullanılmıştır.  Pazarlama, İnsan kaynakları , reklam alanlarında hızla yayılarak kullanılmaya devam ediyor

ENNEAGRAM’IN YARARI NEDİR?

     Enneagram kişiliğimizin yapısında var olan tıkanıkları aşmamıza yardımcı olacak bir haritadır. Enneagram’ın ana söylemi insan doğasındaki dokuz temel kişilik tipinin açıklanmasıdır. Dokuz bakış açısı , dokuz değer sistemi , dünyada yer almanın dokuz şeklidir.

Kişilik yapımızı tanığımız zaman neden kapandığımızı gelişmemizin neden durduğunu anlayabiliriz.

Enneagram’ın kuş bakışı görüşü işimizde ve ilişkilerimizde neler olup bittiğini açıklar.

Ruhsal ve Tinsel alanların gizemliliğini ortadan kaldırır.

Kendimizi ve çevremizdeki insanları anlamlandırdığımız zaman daha mutlu ve yaşanabilir bir dünya oluşturmuş oluruz.

Daha olumlu bakarsak yargı ve kuruntularla uğraşmak yerinde gerçek yeteneklerimize ve en güçlü yönlerimize yoğunlaşmayı öğrenebiliriz.

                                      

ENNEAGRAM’DA ÜÇ MERKEZ

   Enneagram kişilik tipleri fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak üç farklı merkezde kurulmuştur. ‘’ Bu  üç potansiyel bütün insanlarda ortak olarak bulunmaktadır ve doğuştan mevcuttur. Yalnız bu potansiyellerden sadece bir tanesi baskın olan durumdadır. Diğer ikisi yardımcı potansiyel ve çekinik potansiyel olarak varlar’’

‘’ Enneagram teorisinde duygu, zihin ve içgüdü (fiziksel ) olarak ele alınan bu yapı İslam geleneğinde Muhasibi (781-857) tarafından kuvve-i şeheviye , kuvve-i akliye ve kuvve-i  gabadiye şeklinde isimlendirilmiştir.’’

 1 Duygusal Merkez

    Bu merkezde Yardımsever (2) , Başaran (3)  ve Özgün (4) tipleri bulunur. Bu tip kişiliklerin duyguları ve hisleri birincildir. Onay , güç ve ilham peşindedirler. Dışardan görüntülerine önem verirler. Bilgi işleme  mekanizmaları sezgiseldir. Hissetmek , ilişki kurmak , açık şeffaf bir iletişim , empati , uyum bu tip için çok önemlidir. ‘’Eğer duygusal merkezli bir tipseniz sevildiğinizi hissetmek ve kendinizi olan saygınızı sürdürebilmek için çevrenizdeki insanların onayına ve kabulüne diğer kişilik tiplerinin ihtiyaç duyduğundan çok daha fazla ihtiyaç duyarsınız. Bu onay ve kabulü garanti altına almak amacıyla başkalarının sizi kabul edip konuma yerleştirebileceği bir imaj yaratırsınız’’

  2 Zihinsel Merkez

   Bu merkezde Gözlemci (5) , Sadık Sorgulayıcı (6) ve Maceracı (7) tipleri bulunur. Bu merkezde olan inşalar beyinlerinin daha çok ön loğunu kullanarak karar alırlar. Analitik düşünme , araştırma yapma ve soyutlama yetenekleri diğer tiplere göre daha fazladır. IQ’ları daha yüksek olur. Sorgulama ve sentez yapabilirler. Mantıklıdırlar. Kurgulama konusunda başarılı olurlar.

  Zihin son derece karmaşık biyolojik sistemlerin söz konusu olduğu bir yapıdır. Basitçe anlatmak gerekirse yüz milyar nöronu olan insan beyninin yazılımına denir. Bunu doğru kullanıp geliştirebilen insanlar hayatta başarılı olurlar.

3 Fiziksel Merkez

 Bu merkezde Lider (8) , Barışçı (9) ve Mükemmeliyetçi (1) kişilik tipleri bulunur. Fiziksel merkezde bulunan insanlar yaşamı olması gerektiğine inandıkları gibi değiştirmek için kişisel konumlarını ve güçlerini kullanırlar.  Yerlerini güvence altına almaya ve rahatsızlıkları en aza indirmeye çalışırlar. Eyleme geçmeden önce düşünce ve hisleri somutlaştırmaya çalışırlar. Bu anlamda oldukça sistematik oldukları söylenebilir. Konuşmak yerine eyleme geçerler. Zihinsel aktivite yerine pratikliği tercih ederler. Kendilerine özel mekan , gruplaşma ve gruba ait olma çok önemlidir. Bu tip toplumlarda da çokça görülür. Örneğin Türk toplumu duygusal merkezle beraber en çok bu merkezi kullanır. 

ENNEAGRAM SEMBOLÜ

   Enneagram kişilik tipleri 9 köşeli bir yıldız sembolü ile gösterilir. Semboldeki her bir nokta birbiriyle ilişki halindedir. Ve birbirini etkiler. Tipler birbirleri ile benzeşirler. Benzeşmenin sebebi üç ana merkezden yükselmesidir. ‘’Enneagram kişilik çemberi içinde bu üç tip ( Tip 3 , 6  ve 9 ) üç zeka merkezini temsil eden ana tiplerdir.( Duygusal , Zihinsel , Fiziksel)’’

  Enneagram her doğan insanın dokuz kişilik özünden birine sahip olduğuna inanır. Bu dokuz öz ana hatlarıyla şu şekilde tarif edilebilir ; 

Mükemmeliyetçi: Amaçları vardır. Kontrol edicidir.

Yardımsever: Verici, İnsanları mutlu etmeyi amaçlayan bir tiptir

Başaran: Ferdiyetçi, Uyum becerisi olan, Güvenli bir tiptir.

Özgün: Tirajı romantik, İçe dönük bir tiptir.

Araştırmacı: Meraklı, Zihinsel, Bağımsız bir tiptir

Sağdık Sorgulayıcı: Tedbirli, Bağlanan ve Sorumluluk sahibidir.

Maceracı: Eğlenceli, Yeniliği Seven, Dışa Dönük bir tiptir.

Lider: Kararlı, Yüksek Özgüvenli , Güçlü bir tiptir.

Barışçı: Tutarlı, İyimser, İstikrarlı bir tiptir

‘’ Kişi Enneagram sembolünde yerleşik olan kişilik tiplerinden kendisinden bir önceki ve bir sonraki kişilik tipinden etkilene bilmektedir. Enneagram metodolojisinde bunlara kanatlar adı verilir.’’ Her iki kanatta eşit seviyede olabilir yada biri diğerinden baskın olabilir. Bu farklı tiplerin ortaya çıkmasını sağlar. Aslında Enneagram insanların tek tip olmadığını bu şekilde açıklar. 

   Her tip için stres ve güvenlik noktaları mevcuttur. Kişi strese girdiğinde ana tipinden uzaklaşarak ok yönündeki tipi olumsuz özelliklerini sergiler. Güvenlik ve rahatlama durumlarında ise ana tipe gelen okun geldiği yöndeki tipin olumlu özelliklerine verilir.

 Not: Kendinize ait kişilik tipini bulmak için tipleri okuyarak çıkarımda bulunabilirsiniz yada online kişilik testlerinden yardım alabilirsiniz. www.e-motivasyon.net/enneagram.html size bu konuda yardımcı olacak bir kaynaktır. 

İKİNCİ BÖLÜM  

KİŞİLİK TİPLERİ

TİP 2 :  YARDIMSEVER 

(Kanat tipleri: Mükemmeliyetçi (1) , Başaran (3) )

( Rahat tip: Özgün (4) ) , ( Stres Tip: Lider (8) ) 

 Tip2’ler şefkatli ve cömerttirler. İnsanlarla ebeveynleriymiş gibi ilgilenirler. Aynı zamanda ilgi odağı olmak isterler. İyi iletişim becerilerine sahiptirler. Bu yeteneklerine kullanarak  gruptaki sorunları çözmek için uğraşırlar. Onaylanmak isterler. Başkaları tarafından övülmek tip2’leri mutlu eder. Merhamet duyguları gelişmiştir. Sıcakkanlı ve samimidirler. Teşvik edicidirler. Nazik tavırları onları favori arkadaş yapar.

  Olumlu düşünme yetileri gelişmiştir. Bu nedenle diğer insanlar hep iyi görme eğilimindedirler. Bencil değil, duygusaldırlar. Hep orta noktayı bulmaya çalışan ılımlı insanlardır. Her tipte olduğu gibi tip2’lerinde kötü özellikleri bulunmaktadır.’’ Uygun yaşam motivasyonu bulamadıklarında ben merkezci ego odaklı kontrol edici, baskıcı, aldırmaz, özgüveni zayıf olabilirler. ‘’ 

   Eğer onaylanmaz yâda takdir edilmezse her şeyin kendilerine karşı olduğunu düşünür bunalıma girerler. Her şeye içerlenir ve sürekli yakınırlar. Bunu bazen kendi içlerinde bazen de dışarıya vurarak yaparlar

   Çocukluk dönemlerinde tip2 başkalarının öncelikleriyle hareket eder. Oynadıkları oyunlarda kendi yerini sevdiği bir arkadaşına rahatlıkla verebilir. Çocuklarında kendi arzularını önemseyen tip2’lerde yetişkinlik dönemlerinde tam tersi bir durum kendini gösterir. Bu sefer kendi arzularını ön plana çıkarmaya çalışırlar ve bunun etrafta onay görmesini isterler. Baskıcı bir anne ve ya baba tip2’nin ilerde kolaylıkla aynı şekilde bir ebeveyn olmasına sebep olabilir. 

    Tip2’ler başkalarını hayal kırıklığına uğratmaktan kaçınırlar. Reddedilmek yada takdir görmemek en büyük korkularıdır. Başkalarına bağımlı yaşamak istemezler. Ünlü bir tip2 : ‘’Müjdat GEZEN samimi, neşeli, dost, güvenilir ve uzman hayırsever, çocuk sever, yardımsever bir kişilik tipini ele alıyoruz. Samimi ve dost canlısı bir kişi GEZEN. Vefalı ve güvenilir bir dost oluşumu, aynı okuldan mezun olduğu Uğur DÜNDAR, Kemal SUNAL, Toktanış ATEŞ uzun süre devam ettirdiği dostluklarından biliyoruz. Sanatçılar için anne ve babanın adıyla huzur evi çağı, insanları eğitmek için tüm parasını eğitim kurumları açarak harcayan gezen tam bir yardımseverdir.’’

TİP 3: BAŞARAN

(Kanat Tipleri: Yardımsever(2) , Özgün (4) )

(Rahat Tip: Sadık, Sorgulayıcı (6) ) (Stres Tip: Barışçı (9) )

Tip3’ler sonuç odaklı, vazgeçmeyen her zaman kendini motive etmeyi başaran insanlardır. Vergilius’un söylediği gibi ‘’ Onlar yapabiliyorlar çünkü yapabileceklerini düşünüyorlar.’’  Kristof Colomp’da Dünya’nın yuvarlak olduğunu bütün olumsuzluklara rağmen bu kararlılıkla keşfedebilmiştir. Tip3’ler başarı odaklı , Motive olabilen ve edebilen , işkolik , rekabetçi , gelişimci , hırslı insanlardır. Her daim yüksek performans sergilerler. Özsaygılarını korurlar. Öz yeterlilikleri yüksektir. Gelişir, değişir, dönüşürler. İmajlarına düşkündürler ve statü sahibi olmak isterler. Sürekli işle ilgilenirler. Planlı programlı çalışırlar. Yüksek odaklama becerisine sahiptirler. İnsanlar onları sürekli taklit etmek isterler. Sürekli en iyi peşinde koşarlar. Onları aldatan anahtar kelime kariyerdir. Bu genelde ailelerinde bile önceliklidir.

  Her tip3’lerin kötü özellikleri de mevcuttur. Kibirli ve kendini beğenmiş olurlar. Hedeflerine odaklandıklarında sonuç istedikleri gibi olmazsa kendilerini yenilmiş gibi hissederler. Böyle olduğunda kendilerini daha fazla ispatlama çabası içine girer ve bu durumu saklamaya çalışırlar. Bu süreç ruhsal çöküntü yaşamalarına sebep olabilir. Saldırganlaşıp intikam peşinde koşabilirler. Basamakları çıkmak için rakiplerini ezmekten geri kalmazlar. Psikolojik tükenme ve depresyon gibi hastalıklar bu tipte çok görülür. Psikopatik eğitimi olan insanlardır. Tip3’ler kendilerini güvende hissettiklerinde tip6’ya geçiş yaparlar. Ve takım oyunlarına yatkınlardır. Etrafındaki insanlara güvenir ve sorumluklarını paylaşırlar. İdeallerinde uzlaşmış bir tip3’ün gerçek kişiliği sahip olduğu statüdeki kişiyle uyuşmayabilir. Bu durumda ikilim yaşarlar ve yenilen olduklarını düşünürler. Ama bu duruma kendilerini ve etrafındaki insanları inandırmaya çalışırlar. Yalan söylemekten çekinmezler. Böyle bir durumda tip3, tip9’un olumsuz özelliklerine bürünür. Net durumlarından uzaklaşırlar. Hiç olmadıkları kadar iddiasızlaşırlar. Eğer korkarlarsa gerilirler. Üşengeç, pasif, saldırgan bir hal alırlar. 

   Ünlü bir tip3 : ‘’ Ali SABANCI enerjik konuşkan ve komik birisidir. Becerikli ve iş bitiricidir. Yeni kararlar almaktan çekinmeyen, kendi potansiyeline güvenen bir kişiliği vardır. Dikkat çekicidir. Kolay uyum sağlayabilir. Çevresini motive edebilir. ‘’

TİP 4: ÖZGÜN 

(Kanat Tipleri: Başaran (3) , Gözlemci (5) )

(Rahat Tip: Mükemmeliyetçi (1) ) ( Stres Tip: Yardımsever (2) )

 Bu tip insanlar eksik ve ulaşılmaz olanı arar. Acı, güzellik, estetik gibi hayatın derin anlamları üzerinde sıkça düşünürler. Sırda dışı olmak için uğraşırlar. Melankoliktirler. Özgün, orijinal, yaratıcı, gizemli, derinlik peşinde koşan insanlardır. Duygularını açıkça ifade ederken aynı zamanda içe dönüktürler. Kendilerine ve başkalarına karşı yüksek farkındalıkları vardır. Nazik, düşünceli, anlayışlı, duyarlı insanlardır. Yaratıcı yönleri güçlüdür. Gizemli olmak için çaba harcamazlar ama gizemli tiplerdir. Bu yetenekli ve farklı tarzlarından dolayı böyledir. Romantik ve tutkuludurlar. Sürekli bilime yönelirler. Her şeyi içselleştirme çabaları vardır. 

  Tip4 dikkatini şu şekilde yönlendirmiştir. ‘’ Geçmiş ve gelecekte olumlu ve cazibeli ne varsa onu düşünürüm. Özlemini çektiğim ya da isteyip de erişemediğim ve yokluğunda kendimi yalnız hissettiğim şeylere odaklanırım. Dikkatim hep estetik olana ve insana derin duygular uyandıran ya da anlamlı olan şeylere yönelir.’’ 

  Eğer  tip4 bulunduğu ortamda kendini rahat hissedemezse içine kapanır. Dramatik bir ruh haline bürünür. Alıngan bir insan olur. Olumsuz duyguları üstüne çeker. İnsanları sürekli tersler. Melankolik tavırları yerini karamsarlığa bırakır. Kendilerine acıyabilirler. Arabeskleşmeleri muhtemeldir. Kıskançlık duygusu içine girebilirler. ‘’4 noktasındakiler romantik ideallerine ve kendi gerçeklerine tam bir cevap bulamadıklarında güven duygularını yitirirler. Bu durumda kendileri hakkında oluşturdukları imajları reddeden durum ve kişileri reddederler.’’ Bunun sonucunda duygusal krizler yaşayabilirler. Varsa bağımlılıkları artar.

  Streslendiklerinde tip2’nin ( Yardımsever ) olumsuz özelliklerini alırlar. Gerilirler, rahat hissedemezler. Tedirginlikleri artar. Bulundukları ortamdan uzaklaşır. Hatta kaçarlar. Kendilerini güvende hissettiklerinde ise tip1’in ( Mükemmeliyetçi) olumlu özelliklerini alırlar. Düzenli ve detaycı olur, titizleşirler. Kusursuzluk peşinde koşar, hükmedici bir tutum sergilerler.

  Ünlü bir Tip4 : ‘’ Okan BAYÜLGEN rahat bir insan gibi gözükmüyor. Sanki hayat ile ilgili bir derdi var. Belki de kendisi ile. Bu onu daha da özgün gösteriyor. Bir kere kesinlikle sıra dışı bir kişiliği var. Bir anlamda her köşe başında Okan BAYÜLGEN görmek olası değil. Fobileri var gibi. Aslında oldukça da ciddi biri ilgi alanları var. Çok yönlü kendisinin tanımlanmasından o kadar da hoşlanmıyor. Bir taraftan tutkulu ve romantik de. ‘’

TİP 5: GÖZLEMCİ

( Kanat Tipleri: Özgün (4) , Sadık Sorgulayıcı (6) )

(Rahat Tip: Lider (8) ) , (Stres Tip: Maceracı (7)

   Tip5’ler yüksek sezgileri olan üst düzey gözlem yeteneğine sahip insanlardır. Yüksek zihinsel kapasiteleri vardır. Dikkatlidirler. Hafızları güçlüdür. Öğrenmeye açık meraklı kişilerdir. Yüksek algı kapasitesine sahip , rahatça odaklana bilen , bilgi biriktirmek isteyen tiplerdir. Yenilikler her zaman ilgilerini çeker. Bağımsız düşünme yetenekleri ve yaratıcı bir zekâları vardır. Dünyanın büyük mucitleri onlardan çıkar. Orijinal fikirler üretebilirler, yaratıcı eserler ortaya koyabilirler. Entelektüel alanlara ilgi duyarlar.

   Duygusal değildirler, hisleriyle davranıp karar almaktan korkarlar. İnsanlarla kaynaşmada zorlandıkları için yalnızlıktan hoşlanan soğukkanlı insanlarmış gibi görünürler. İyi odaklanır fakat zaman kontrolünü iyi yapamazlar. İlgilerini çeken bir şey olduğu zaman bir çok şeyi ihmal edebilirler. 

   ‘’Gözlemciler kendilerini duygularından ve insanlardan soyutlarlar, çünkü insanların hayatlarına müdahale edip kendilerinden çok fazla şey talep edeceklerinden endişe duyarlar.’’Stres durumlarında sosyal bağlarını koparıp yalnızlaşırlar. Zihinleri istikrarsızlaşır ve içlerine kapanırlar. Rahatladıkları zamanlarda kendinden emin kararlı, cesur, ben merkezli insanlar olurlar. Özgüvenleri ve yaşam enerjileri artar. İnsanları yönlendirme konusunda daha başarılı olurlar. Tip5’ler stres durumda tip7’lerin ( Maceracı ) bazı özelliklerine bürünürler. Kendilerini insanlardan soyutladıklarını zaten söylemiştik. Aynı zamanda odaklanma özelliklerini de kaybederler. Dağınıklaşırlar ve dürtüleri ile hareket etmeye başlarlar. Bazen güvenilmez de olabilirler. Tip5’ler çok akıllı olduklarını, kimsenin onların kapasitesine ulaşamadığını, başkalarının kendileri gibi düşünmediklerini düşünürler. Bu noktada Shakespeare’in şu sözünü hatırlatmak gerekir.

 ‘’ Aptal kendisi akıllı olduğunu zanneder. Akıllı adam ise kendisinin aptal olduğunu bilir.’’

  Ünlü bir Tip5: ‘’ Murat BARDAKÇI araştırmacı entelektüel alanlara ilgisi vardır. Öğrenme istekli, her türlü olayı, nesneyi, kişiyi kavramsallaştırma eyleminde. Düşünürken modeller inşa ediyor. Meraklı, kanat 6’nın etkisiyle de şüpheci hissediyor. Kendine dönük ve narsist tutumları dikkat çekiyor. Çatışmacı olabiliyor, iğneleyici, alaycı olabiliyor. Radikal de davrana biliyor’’

 Tip 6: Sadık Sorgulayıcı

(Kanat Tipler: Gözlemci (5) , Maceracı (7))

(Rahat Tip: Barışçı (9) ) , (Stres Tip: Başaran(3)

  Sadık sorgulayıcılar güvenilir, dürüst, planlı aynı zamanda sorgulayıcı ve ihtiyatlı insanlardır. Çalışkan, eşitlikçi iş birliğine açık tiplerdir. Sokrates ‘’ Araştırılmayan, üzerinde düşünülmeyen bir hayat yaşamaya değmez.’’ Derken tip6’ları anlatır. Çoğu zaman kuşkucu ve tereddütlü oldukları için olaylar üzerinde bolca düşünür, gözlemler, araştırırlar. Sadakat duyguları gelişmiştir. Bulundukları gruplarda yaptıkları işlerde başkalarını asla yüzüstü bırakmazlar. Tam bir dava adamıdırlar. Sevdikleri ve mazlum gördükleri insanlara karşı korumacı ve verici olurlar. Verdikleri sözleri yerine getirmek için ellerinden geleni yaparlar. Öngörüleri güçlüdür. Güçlükler karşısında mücadele eden, sebatkâr, devamlı, kaliteli iş yapan, öz disiplinleri güçlü insanlardır. Etraflarındaki insanların güvende olmasını isterler. Sürekli sorgular, sürekli şüphe duyar ve sürekli tetikte olurlar. Bu nedenle güvenlerini kazanmak zordur. Hayatı garantiye alıp bir gruba ait olmak isterler. Adil olunduğu sürece otorite isterler. Düzene inanırlar, zihinsel merkezleri en belirgin karakterlerdir.

   Tip6’lar ürkek davranabilir, harekete geçmekten, ön planda olmaktan kaçınabilirler. Kararsızdırlar. İğneleyici tutum sergilerler. Eğer güvende hissetmezlerse sabit fikirli ve otoriter olmaya başlarlar. İnsanları iyi ya da kötü olarak kutuplaştırırlar.

‘’Sadık sorgulayıcılar, kendilerine ve başkalarına olan inançlarını kaybettikleri zaman şüphe içine düşerler. En kötü ihtimalden korkma eğilimi gösterirler.’’

 ‘’Altı mizaçlı bireyler; emniyetsizlik ve güvensizlik hissetmeleri, doğrunun ne olduğunu bilmedikleri halde karar vermek ve harekete geçmek zorunda olmaları, güven odakları tarafından hayal kırıklığına uğratılmaları, başarısızlık nedeni ile özgüvenlerinin sarsılması durumlarında stres durumları yaşarlar.’’ 

Bu tür durumlarda kabuklarına çekilir, işlerini geciktirir, otoriteyi kesinlikle reddederler. Kendilerini işe yaramaz ve değersiz hissederler. Panik atak yaşayabilirler, bir şeylerin arkasına saklanmaya çalışırlar. Şüpheleri ve stresleri artar. Bunlar tip3’ün olumsuz özellikleridir. Eğer güvende hissederler ise 9 numaralı tipin özelliklerini alırlar. Destekleyici olup istikrar kazanırlar. Ayakları yere sağlam basar, daha az sorgularlar. Kötü zihinsel kurgulardan kurtulurlar. Sağlıklı yaşar, sağlıklı düşünürler. Tip6’lar ‘’Endişeye düşmeyip te onları kontrol etmeyi öğrenirlerse, rahatlık duygusuna ulaşacaktırlar.’’

Ünlü bir tip6: ‘’Devlet BAHÇELİ Eğitimli ve devlet adamı duruşuna sahip bir lider. Akademisyen olması, zihinsel pratiklerini güçlendirmiş. Olaylara ve kişilere daima şüphe içinde bakıyor. Gruplaşmak onun için önemli. Lider olduğu grup üyelerinden kusursuz itaat bekliyor. Kişiliğinde kutuplaşma var. Esnek değil. Klasik bir yapısı var, kızgın. İstekleri olmayınca gerilimli oluyor, sert. Zayıf görünmekten korkuyor.’’

Tip 7: Maceracı

(Kanat Tipler: Sadık Sorgulayıcı (6), Lider(8) )

(Rahat Tip: Gözlemci (5) ) , (Stres Tip: Mükemmeliyetçi (1) )

  İç enerjileri yüksek, maceracı ve istekli tiplerdir. Heyecan verici şeylere ulaşmak isterler. Oscar WİLDE’ın düşünce tarihine geçen şu sözü onları anlatır: ‘’ İnsanların %90 yaşamazlar, sadece vardırlar.’’

  Maceracılar kalan %10’luk kısmın içindedir. Macera yaşayanları izlemeyi değil, yaşamayı severler. Serinkanlı, neşeli, özgür ruhlu, iyimser, mutlu, canlı, kendileri ile çoğu zaman barışık tiplerdir. Dışa dönüktürler. Eğlenir ve eğlendirirler. Carpe Diem ( Anı yaşa! ) felsefesinin temsili gibidirler. Zihinsel temelli oldukları için çoklu zekâları gelişmiştir. Birden çok şeyle aynı anda ilgilenebilirler. 

  Bir Tip7 kendisine stres oluşturan sorunları şöyle anlatır: ‘’ Yaşamın bana sunduğu her şeyden birazda olsa faydalanmak isterken bu aşırı yüklenmeyle başa çıkamam. Acıdan kaçınma arzum nedeniyle aynı hataları tekrarlarım. Söz verir sonrada kendimi kapana kısılmış hissederim.’’ Stresi artan bir tip7 endişelenip huzursuzlanmaya başlar. İmajını farklıymış gibi göstermeye çalışır. Gösteriş yapar, dikkat çekme cabası yüzünden bazen kendini zor duruma sokar. Normal 7’ler için başlamak önemlidir, bitirmek değil. Sorumluluktan kaçar, planlara uymazlar. Verdikleri sözleri yerine getirememe sorunları vardır. Zamanında bitirme ise onlar için her zaman sorun olacaktır.

  Tip7’ler bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesiyle tip1’e doğru hareket ederler. Odaklanma problemi çeker, işleri sürekli ertelerler. Başkalarına ve kendilerine karşı eleştirel olurlar. Kısa süreli ve anlık öfke patlamaları yaşarlar. Bunlar mükemmeliyetçi tiplerin olumsuz özellikleridir. Güvende hissettiklerinde ise 5’in olumlu özelliklerini alırlar. İşleri ile ilgilenir, proje oluştururlar. Ayrıntılara önem verirler, zihinsel meşguliyetleri artar.

  ‘’ Karşılaştırma yapmak için zihinsel merkezli üç çocukluk modeline baktığımızda; 5’ler korkuyu saklarlar, 6’lar korkularını gösterirler,7’ler ise korktuklarını inkâr ederler.’’ Tip7 çocukları genelde idealist olurlar. Dış dünya ilgilerin oldukça fazla çeker. 

Ünlü bir Tip7: ‘’ Behlül (Aşk-ı Memnu) Halit Ziya UŞAKLIGİL’in bu ölümsüz karakteri narsist, hazcı bir kişilik tipini örnekliyor. Tüketimci, trendleri takip eden imaj düşkünü bir insan tipi. Daldan dala atlayan, konsantrasyonunu çabuk kaybeden, başladığı işi bitiremeyen, tek ilgisi eğlenmek ve yeni deneyimler yaşamak olan bir insan tipi. Aynı zamanda neşeli ve yüksek enerjili, yüzeysel biri. Zaman zaman kontrolünü kaybediyor, havalı ve kaprisli oluyor. Öfke patlamaları yaşıyor. Manevi çöküntüler ile baş başa kalıyor. Buda 7 numaralı kişilik tipinin sağlıksız tavırlarını çağrıştırıyor.’’

Tip 8: Lider 

(Kanat Tipler: Maceracı (7) , Barışçı (9) )

(Rahat Tip: Yardımsever (2) ) , ( Stres Tip: Gözlemci (5) )

Bu tipe mensup kişiler, kendinden emin kapsayıcı, koruyucu, kendinden emin, destekleyici ve gözü pek olabilir ya da kavgacı, saldırgan, kindar, baskıcı, uzlaşmaz ve bildiğini okuyan tarzda davranabilirler.

  Tip8’ler kendi kendine yeterli ve güçlü olmak dünya üzerinde büyük etki yaratmak isterler. Daima eyleme yönelik doğru insanlardır. Kendilerini ve başkalarını savunmayı severler. İstemedikleri şeylere karşı koyacakları güç onlarda vardır. Görev bilinçleri yüksektir. Kendilerinden emindirler. Ne istediklerini bilirler. İsteklerini elde etmek için ne gerekiyorsa yaparlar. Gözleri diğer kişilik tiplerinin hepsinden daha pektir. Mücadeleleri rasyonel temele dayanır. Nedensiz değildir. Otorite gücünü ellerinde tutmak isterler. Hak, adalet, eşitlik, korumacılık, cesaret, onur gibi kavramlar onlar için birincil öneme sahiptir.

  8 numaralı kişilik tiplerindekiler isteklerini ulaşılmazlarsa sertleşirler. Bildiklerini okumaya başlarlar. İstedikleri olaylara, durumlara ve kişilere savaş açarlar. Daha iddialı olur, çevrelerine baskı kurmaya çalışırlar. Dışa dönüklükleri artar. Etrafındaki insanlar tip8’lere tepki gösterir. Tip8’ler üzerinde denetim kurmaya çalıştığını düşünür. Kendilerini korumaya çalışırlar. Suçluluk psikolojisine girerler. Korkutup acımasız davranabilirler. Kendilerini riske atabilirler, ya da sosyopotik davranışlar sergileyebilirler.

  Tip8’ler kendilerini güvende hissederlerse empatik hale gelir, başkaları için çabalarlar. Grup içine girerler, ama bu sefer lider değil grup üyesi olmak için. Tıpkı tip2’ler gibi yardımsever olmaya başlarlar. Dertlinin derdine ortak olurlar ama stres durumuna geçerlerse tip5’in olumsuz özelliklerini sergilerler. Strese girmelerine zorunlu birincilik yarışı, mücadele, çatışma gibi durumlar sebep olur. Böyle zamanlarda geri çekilirler. Ani hareketlerden, güç mücadelelerinden kaçınırlar. Başkalarının karşısına geçip öfkelerini insanın yüzüne kusarlar. İntikam dolu olurlar. 

Ünlü bir Tip8: Atatürk, mücadele ile dolu bir hayatı oldu. Yaşama hep meydan okudu. Yedi yaşında babasını kaybetti. Sekiz yaşında okulu bırakmak zorunda kaldı. Yirmi dördünde tutuklandı, hücreye kapatıldı. Otuz yaşında doğduğu şehir düşman eline geçti. Giyecek elbise bulamadığı zamanlar oldu. Arkadaşları tarafından ihanete uğradı. İdam cezasına çarptırıldı. Fakat yine de dünyanın gelmiş geçmiş en büyük lideri olmayı başarmıştır.

  Asla vazgeçmeyen iradeli kararı bir adam oluşu onun tam bir tip8 olduğunu gösterir. Çevresindekilere karşı korumacı görev bilinci yüksek adil güçlü bir karakteri var. Çabuk, kesin ve açık kararlar alabilen enerjik bir insanlardır. Hayalci değil gerçekçi davranan, iyi kalpli, cömert bir lider. Sabırlı ve disiplinli iyi bir rehberdir. Millete en doğru yolu göstermiş idealist bir inkılapçıdır. Atatürk yol gösterici bir 8 numaradan her zaman çok daha fazlasıdır.

Tip 9: Barışçı

(Kanat Tipler: Lider(8), Mükemmeliyetçi (1) )

(Rahat Tip: Başaran (3) ) , (Stres Tip: Sadık Sorgulayıcı (6) )

  Tip9’lar barışçı, uzlaştırıcı olumlu ve iyi insanlardır. İnsanlarla uyum içerisindedirler. Nerde nasıl davranacaklarını bilirler. Çalışma koçu, uzlaştırma peşinde koşarlar. Güven verici, mutlu ve sevgi dolu insanlardır. 

  İnsanları oldukları gibi kabul ederler. Onlara güven aşılarlar ve onları desteklerler. Eğer çalıştıkları kişiler olursa onları ezmeye çalışmazlar. İş birlikçidirler. Dengeli bir kişilik yapıları vardır. Ne duygularını fazla bastırırlar nede duygularının kendilerini el geçirmelerine izin verirler. Sakin, sükûnet sahibi kişilerdir.

  İyi arabulucudurlar. Acılı insanları teselli etmede başarılı olurlar. Mütevazidirler. Kılıç balığı hikâyesi tip2’nin sağlıksız tutumu tip9’un sağlıksız tutumlarını anlatmada çok iyi bir örnektir.

‘’Arasında cam bölme olan bir akvaryumun bir tarafında kılıç balığı diğer tarafında en sevdiği av olan uskumrular yerleştirilir. Kılıç balığı uskumruya yaptığı her hareketin sonunda cam bölmeye çarpar. Yirmi bir gün sonunda arada cam olduğunu öğrenmiştir. Ve artık uskumru avlamaktan vazgeçer. Aradaki cam bölme kaldırıldığında bile avlayamayacağını düşünür.  Kılıç balığı çaresizleşmiştir. Aslında çaresizliği öğrenmiştir. Zaten psikolojide bunu öğrenilmiş çaresizlik denir. Barışçılar bu durumu sıklıkla yaşar. Böyle bir durum yaşadıklarında özgüvenleri azalır. Yetersizlik hisleri artar. Birlerinden her zaman yardım beklerler. ‘’

  Kendilerini güvende hissettiklerinde tip3’ün özelliklerini sergilerler. Başkalarının onlar için ne düşündüğü önem kazanır. İmaj odaklı olurlar. Daha iyi bir imaj için çalışırlar. Daha etkin ve verimli çalışmaya gayret ederler. Bunları yaparken zorluklar karşısında azimli olurlar.’’ Dokuz mizaçlı bireyleri; inisiyatif olmaya yada eyleme geçmeye zorlamaları baskıcı ve zorlayıcı tutumlara uzun süre maruz kalmaları, alıştıkları düzen yada rutinin bozulması, sürekli gerilim ve çatışma ortasında bulunmaları, dışlanma ve yok sayılmaları durumlarında stres yaşarlar.’’ Bu tür olumsuz durumlarda dokuzlar ayrılma yönünde hareket ederler. Ayrılma yolları tip6’ya doğru gider. Böyle olduğunda tip9’lar karamsar, kötümser, inkar edici, negatif bir insan olurlar. Tepkiselleşir, paranoyaya kapılırlar.

  ‘’Barışçılar fiziksel merkezde iç dürtüleri ile ilişkileri en sınırlı olan kişilik modelidir. Kendi kişiliklerinden tavizler veren bir model oldukları için daha hırslı, daha güçlü bir kişilikle karşılaştıklarında bir anda onlarla özleşirler’’

Ünlü bir Tip9: Dalai LAMA Tibet’in ruhani lideri, Budizm’in dünyadaki en önemli temsilcilerinden biridir. Nobel barış ödülü sahibi ve Time Dergisi’nin liderler ve devrimciler kategorisindeki 100 liderden ilk sırada olanıdır. Çin’in Tibet’i işgalinden sonra yaptığı barışçı eylemlerle bütün dünya tarafından tanındı. Hep hoşgörüye inandı. Onu tip9 yapan özellikleri Mutluluk Sanatı adlı kitabındaki şu sözleri ortaya koyuyor: ‘’Sanırım aranızdan birçoğuyla ilk kez karşılaşıyorum. Fakat benim için ister yeni ister eski dost olun aralarında pek fark yoktur. Çünkü ben her zaman aynı olduğumuza inanırım. Hepimiz insanoğluyuz. Elbette ki kültürel geçmişlerde, yaşam tarzlarımızda, inançlarımızda ya da ten rengimizde farklılıklar olabilir. Fakat hepimiz insan bedeni ve insan aklından oluşan varlıklarız. Bedensel yapımız, zihnimiz ve duygusal doğamızda aynı. Nerede birileriyle tanışsam tıbkı kendim gibi insanlarla karşılaştığımı düşünüyorum. Bu şekilde başkalarıyla iletişime geçmeyi daha kolay buluyorum. Eğer benim Tibet’li ve Budist olmam gibi özellikleri vurgularsak o zaman farklılıklar olacaktır. Fakat bunlar ikincil derecede önemlidir eğer bunları bir kenara bırakabilirsek, sanırım kolaylıkla iletişime geçebilir, düşünce alışverişinde bulunabilir ve deneyimlerimizi paylaşabiliriz’’

   

Tip 1: Mükemmeliyetçi

(Kanat Tipler: Barışçı (9), Yardımsever (2) )

(Rahat Tip: Maceracı (7) ), (Stres Tip: Özgün (4) )

   Tip1’ler hayatlarındaki her şeyin mükemmel olmasını isterler. Prensipli olmak onlar için çok önemlidir. Tedbirli, objektif, dengeli, düzenli ve akılcı kişiliklerdir. Dürüst ve adildirler. İyi-kötü, doğru-yanlış ayrımlarını dikkatlice yapar, kendilerini sürekli geliştirirler. Zaman yönetimi konusunda beceriklidirler. Sık sık kendilerini eleştirirler. 

   Hep haklı olmak ister ve öyle olduklarını düşünürler. Onlara göre etraflarında çok hata vardır. Bunu düzeltmek istedikleri için sosyal hayatta hep zorlanırlar. Ebeveyn gibi görünüp sinir bozucu olurlar. Sabırla ilgili problemleri vardır. Kendilerine ve fikirlerine saygılı davranılmazsa tepkileri büyük olur. Sabit fikirli ve ısrarcı olabilirler sağlıksız oldukları durumlarda kusursuz, gergin, sinirli, takıntılı, işkolik olurlar. Duygularını ve içsel güdülerini kontrol altına almak için büyük çaba harcarlar. Onlar için siyah ve beyaz vardır, gri olamaz.  Bu insanlar yüz üzerinden yapılan sınavdan 99 aldıkları için mutlu olmazlar. Her zaman olabilecek en iyinin peşinden koşarlar.

  Güvende olduklarında 7 noktasına doğru hareket ederler. Bu durumda canlı, neşeli, heyecanlı olurlar. Yargılayıcıkları azalır. Düzen ve mükemmellik arayışları törpülenir. Başkalarının görmedikleri ayrıntıları görmeye, hayata pozitif yaklaşmaya başlarlar. İletişim yetenekleri artar, daha yumuşak bir hal alırlar. Eğer yanlış anlaşıldıklarını düşünürlerde strese girerler. Strese girdiklerinde içlerine kapanırlar. 4 noktasının etkisiyle değişken bir ruh haline bürünürler. İlerleyen durumlarda kendilerine acıyabilir, duygusal çöküntüler yaşayabilirler. 

Ünlü bir Tip1: Deniz BAYKAL titiz, yönlendirici, mükemmeliyetçi bir kişilik tipine sahip. Siyasi kariyerinde kusursuzluk arayışı neticesinde kızgın, gergin, sinirli göründüğü pek çok an bulunmaktadır. Mükemmeliyetçi tavrı onu olumsuzluklarına çok odaklanmış gösteriyor. İnsanların karşısında hep eleştirel görünen Baykal, genelde bu nedenle bulunduğu yapılarda uyumsuzlukta yaşıyor.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ARAŞTIRMA SONUCU

Kişilik tarzları için öneriler

Tip2: En önemli ve en başta gelen konu şudur; başkalarının ihtiyaçlarını karşılamadan önce kendi ihtiyaçlarınızı karşılamanız gerekmektedir, tersi durumda içerleme, reddedilme gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Daha da ötesi, yeteri kadar dinlenmez ve kendinize iyi bakmazsanız. İnsanlarla dengeli bir şekilde meşgul olamazsınız. Başkalarından önce kendinize bakmanız bencillik değildir. Başkalarına yardım etmeye karar verdiğiniz zaman niyetlerinizin bilincine varın. İnsanlar için iyi bir şeyler yapmak hayranlık duyulacak bir niteliktir. Ancak bunu yaparken karşılık beklerseniz düş kırıklığına uğrayabilirsiniz. Tarzınızın özelliğinde sevdiğiniz kişiler ile bilinç dışı olarak karşılıklı bağımsızlık örüntüsüne girme olasılığı vardır. Böyle bir ilişki ile kesinlikle istediğinizi elde edemezsiniz.

  İnsanlar için yapmak istediğiniz çok şey vardır; ancak önceden o insanlara ne gibi ihtiyaçlarının ne olduğunu sormak iyi bir fikirdir. Niyetlerinizi belirtin. ‘’ hayır, teşekkür ederim’’ şeklinde bir yanıta hazır olun. Yardım önerilerinizin geri çevrilmesi kişinin sizden hoşlanmadığı anlamına gelmez. Birileri için bir şeyler yaptıktan sonra hatırlatma yoluna gitmeyin. Yaptığınız işlere dikkat çekmek karşınızdaki kişiyi baskı altına alır. Ve huzursuz olmasına neden olur. Bu durum ilişkiler için tatmin edici olmayacaktır. İnsanlar için sürekli bir şeyler ‘’ yapmaktan ‘’ vazgeçin. İnsanları gereksiz yere övmeyin ve hediye almayın. Başkaları için yaptığınız şeyler onların yanıt vermesi ile ilgili olmasın.

  Başkalarına karşı siz sevginizi özgürce gösteriyor olabilirsiniz. Ama başkaları bu şekilde göstermenizden hoşlanmayabilir. Dolaylı yönden gösterebilirler. Arkadaşlarınızı paylaşmaya hazır olun. Çünkü onlar kendilerini sizinle paylaşmışlardır. Sahici sevgi sonsuz bir şekilde dağıtılsa bile bitmeyen tek şeydir. Başkalarını kendini düşünmeden sevmek olağan üstü bir başarıdır, doğanın bahşedebileceği en yüksek güçlerden biridir. Başkalarına önem verme yetinizi geliştirirseniz yaşamınıza çok iyi şeyler yapabilirsiniz.

Tip3: Gerçek bir gelişme için dürüst olmak önemlidir. Başarılarınız hakkında övünmek ve onları abartmak yerine doğal olursanız insanları etkileme şansınız artar. İlişkilerinizde yardımseverliğe ve iş birliğe önem verin. Bunu yapmak için hareketli ve yoğun bir gününüzde zamanınızı değer verdiğiniz bir arkadaşınıza ayırın. Onunla meşgul olun. Bunu yaptığınızda daha sevecen, sadık bir arkadaş olursunuz ve kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Ara verin aşırı hırs ve nefsi geliştirme iyidir lakin dinlenmeniz ve enerji kazanmanız size iyi gelecektir. Sosyal farkındalığınızı geliştirin. Başkaları ile işbirliği yapmak gerçek değerinizi ve kimliğinizi keşfetmenin güçlü bir yoludur. İlgi ve onayı aldığınız oranda vermeyi de öğrenirseniz daha aranır ve arzu edilir bir arkadaş olursunuz. Kendinizi kabul etmeyi öğrenin ve başkalarının ne yaptığı ile meşgul olmayın. 

Tip4: Hissettikleriniz ile o kadar ilgilenmeyin. Unutmayın ki hisleriniz o anki durumunuz hakkında birşeyler söylüyor daha fazlasını değil. Gerçek dünya ile temasınızı yitirmeyin. Ne kadar küçük olursa olsun kendiniz ve başkaları için üretken ve anlamlı işler ortaya çıkarmaya çalışın. Olumlu deneyim geçirmeye hazır olmasanız bile hazır olduğunuza inanmalısınız. Bunlar sizin öz güveninizi ve öz saygınızı arttıracaktır. Ertelemeyin ve bir şeyler yapmak için kendinize söz verin. Öz disiplin uygulayın ve uygulamanızı sürdürün.

  Düzenli uyku ve çalışma saatleriniz olsun. Alkol uyuşturucu ve aşırı cinselliğin üzerinizde yıkıcı etkisi olacaktır. Her söyleneni kişisel algılamayın. Kuşkunuz olduğu zaman sorun öğrenmeye çalışın.

Tip5: Düşünmek özellikle kurumsal düşünmek bazen sizi yaşamdan uzaklaştırır. Bunu fark etmeyi öğrenin. Bedeninizin farkında olun. Son derece yoğun, gergin ve gerimli olmaya yakınsınız. Gevşeyin ve rahatlayın. Spor, yoga, meditasyon, dans tarzınız için özellikle yararlıdır. Birçok olanak görüyorsunuz ve bunların arasında seçim yapamıyorsunuz. Takılmalarınız bakış açınızı bozabilir. Böyle bir durumda güvendiğiniz birinin görüşlerinden yararlanabilirsiniz.

    5’ler için insanlara güvenmek duygusal olarak açılma veya kendilerine erişilir kılmak zordur. Çatışma yaşayacak kadar birkaç yakın arkadaşınızın olması hayatınızı zenginleştirecektir. Sizden daha zeki olmadığını düşündüğünüz insanları tepeden bakıyorsunuz. Bu insanlar sizin kadar zeki olmayabilir. Fakat bu Allah vergisi özellikleriyle alay etmemeniz iyi olacaktır. Müthiş bir anlama yetiniz var. Önsezilerinizi kullanarak insanlara yaklaşabilirsiniz. Şefkatli ve insancıl yaklaşırsanız kişiliğiniz yumuşayacaktır. 

Tip6: Endişeli olmak doğaldır. Anı yani şimdiyi yaşarsanız endişelerinizin size enerji verdiğini göreceksiniz. Bu sizi daha üretken ve farkında yapacaktır. Başkaları sizin hakkınızda sandığınızdan daha olumlu düşünüyorlar. Aslında korkularınız, başkalarının sizi olan tutumundan çok sizin onlara olan tutumunuzun bir göstergesidir. Birçok olanda sorumluluk almaktan korkuyorsunuz. Sorumluluğunuzu başkalarınıza yıkarsanız insanları kaçırır ve size olan saygılarını azaltırsınız. 

   Güven duygunuz üzerinde çalışın, yaşamanızda mutlaka size güvenen ve ilgi duyan insanlar vardır. Görüşleriniz ve korkularınızı paylaşabileceğiniz insanlarla tanışmaya çalışın. Kendinizi güvende hissetmek istiyorsunuz ama bu ancak kendinize güven duyarsanız gerçekleşebilir. Kendinize ve yeteneklerinize inanın. Başkalarına adil davranın ve kafanızdaki gerçekleri açıkça söyleyin. Kararsız ve savunmacı görünmek ilişiklilerinizde çatışma ve gerilim yaratır. 

Tip7: Ani dürtülerle harekete geçmek yerine bunları tanıma ve gözlemleme alışkanlığı edinin.  Dürtülerinize direndikçe kendiniz için iyi olana yoğunlaşma olanağı olacaksınız. Başka insanları dinlemeyi öğrenin. Size yeni kapılar açacak şeyler öğrenebilirsiniz. Her şeye şuanda sahip olmak zorunda değilsiniz. İmrendiğiniz o yeni şeye büyük bir olasılıkla yarın sahip olacaksınız. 

   İstediğiniz şeyin uzun vadede sizin için iyi olacağından emin olun. Aynı doğrultuda isteklerinizin uzun vadede sonuçlarını düşünün. Çünkü bu istekler gerçekleştiğinde düş kırıklığına uğrayabilir veya mutsuzluk yaşayabilirsiniz. Her şeye karşı hevesli olduğunuz için kolaylıkla kontrolden çıkabiliyorsunuz. Çok büyük enerjiniz ve iştahınız var. Tarzınızın en büyük korkusu bir şeylerden yoksun kalmaktır. Her heyecan verici olasılığın arkasından giderseniz aradığınız mutluluğu kaybedersiniz. 

Tip8:  Dünya sizin karşınızda değildir. Yaşamınızdaki bir çok kişi size önem vermekte ve sizi örnek almaktadır. Başkalarına tepkide bulunursanız onların sizden uzaklaşmasına neden olabilirsiniz. İnsanların sizin için ne kadar değeri olduğunu onlara iletin. Başkalarının iradesini bastırmaktan kaçınırsanız gerçek gücünüzü ortaya çıkarmış olursunuz. Sadece güvenmek istiyor, kimseye bağlanmak istemiyorsunuz. Ama onlara bağımlısınız çünkü hayatta tek başınıza başarılır olamazsınız. 

  En önemli potansiyellerinizden birisi başkaları için fırsat yaratmaktır. Güçlerinizi herkese refah ve umut yaymak için kullanırsanız saygı duyulur ve asıl kimliğiniz olan hayırseverlik kimliğini kazanırsınız. Güçlüsünüz ve elinizde bol kaynak var.  Bunları yüce bir ruhla kullanırsanız korkacak hiçbir şeyiniz kalmayacaktır. Başkalarının sadakatini sorgulamak yerine onlara güveneceksiniz. İnsanları kollarsanız onlarda sizi kollar.

Tip9: Tarzınızın eğilimi başkalarına uyum sağlamak, huzuru sürdürmek, iyi bir insan olmaktır. Başkalarının arzularını sürekli rıza göstermek sizi gerçekten tatmin etmeyecektir. Kendinizi açıkça ortaya koymalı ve doğal olmalısınız. Çaba gösterin, olup biten şeylere dikkat etmek için kendinizi zorlayın. Dağılıp sürüklenmeyin. Hayallere dalmayın. Çevrenizde etkin olabilmek için odaklanmaya çalışın, zihnen ve ruhen daha uyanık olun.

  Bedeniniz ve duygularınızın farkına varmak için egzersiz yapın. Düzenli egzersiz sağlıklı bir öz disiplindir. Hislerin, duyguların farkındalığını arttırır. Aynı zamanda saldırganlık hissi ile temas etmek ve onu salıvermek için iyi bir yoldur. En büyük değerlerinizden biri başkaları kabul edişinizdir. İnsanlar sizinle kendilerini sakin, güvende ve rahat hissederler. Eğer onlara karşı düşünceli davranırsanız sizi daha çok sevecekler. Dostluğunuza önem verecektir. İnsanları dikkatli dinleyin ve onları oldukları gibi kabul edip anlamaya çalışın. Aranızdaki sevgi çok daha değerli olacaktır.

Tip1: Rahatlamayı öğrenin ve kendinize zaman ayırın. Her şeyi siz yapmak zorunda değilsiniz. Yapamadığınız şeylerin sonunda yıkım ve kargaşa gelmeyecektir. Başkalarına öğretecek çok şeyiniz var ve büyük olasılıkla iyi bir öğretmensiniz ama insanları hemen değişmelerini beklemeyin. Çoğu insan doğru olanı yapmak istemeyebilir ve sizinle hem fikir olabilir. Birçok nedenden dolayı sizin istediğiniz zamanda istediğiniz doğrultuda değişmeyecektir. Sabırlı olun. Bir insanın iyi olması için kusursuz olması şart değildir. İnsanlık dışı bir kusursuzluğun değil insan olmanın hazzını yaşayın. Sizi gerçekten neyin rahatsız ettiğini bulun ve enerjinizi binlerce küçük sıkıntıyla harcamaktan vazgeçin.

  Başkalarını dinleyin, onlarda haklı olabilir. Öyle olmasa bile söylediklerinde bir nebze haklılık yapı vardır. Bu şekilde daha çok şey öğrenecek, aynı zamanda daha bilgili ve duyarlı bir insan olacaksınız. Konuştuğunuz zaman çevrenizdekiler bir mantık makinası değil bir insan dinlediklerini anlayacaklar. Öğrenmekte en çok zorlandığınız şeylerden birisi insanları kendi hallerine bırakmak ve kendi başlarına hareket etmelerine olanak tanımaktır. İnsanlara ne yapmaları gerektiğini söylemek kişiye hoş gelmez. Ama her durum için ilke ve kural uygulamasını getirmek ne kadar haklı olursanız olun iyi niyetin ötesindedir. Bu nedenle kılavuzunuz, kurallarınız veya doğruluğunuz değil, yaşayan bilgeliğiniz olsun.

KAYNAKÇA

1-Uğur BATI , Enneagram İle Kişilik Analizi , ( İstanbul : Alfa yayıncılık , 2017)  

2-Pelin ÇİFT, Sinan Canan , Beynin Sırları , ( Ankara : Destek yayınları , 2016)

3- David N.DANİELS, Virginia A. PIRICE, Enneagram Kendini Bilme Sanatı , ( İstanbul: Kaknüs yayınları, 2016)

4-Don Richard RISO, Russ Hudson, Enneagram İle Kişilik Analizi, ( İstanbul: Butik yayıncılık, 2009)

5-Abdurrahman SUBAŞ, Münevver ÇETİN, Enneagram kişilik testinin gelişimi, Marmara Üniversitesi Sosyal bilimler dergisi, 4:11 ( Haziran 2017 )  

6-Enver Demirel YILMAZ, Özge ÜNAL, Ali Görkem GENÇER, Ömer AYDEMİR, Enneagram’da dokuz tip mizaç modeline bir öneri, Eğitim ve Bilim Dergisi, 39:73 ,(2014)